Lòng yêu nước
Lòng yêu nước là sự quan tâm và dấn thân vì tương lai tốt đẹp
cho từng cá nhân, là sự lo âu cho quyền lợi của một tập thể người cùng chung tương
lai với mình. Yêu nước là suy tư tìm lối thoát cho cả một cộng đồng người nhưng
vẫn không chà đạp tự do của từng cá nhân bình thường. Yêu nước là sẵn sàng hy
sinh phúc lợi và kể cả mạng sống để bảo vệ tài sản và nhân mạng khi cần thiết,
không phải vì căm thù ngoại bang mà vì yêu thương những người cùng chia sẻ một vận mệnh. Yêu nước
không thuộc đặc quyền của ai nhưng tuyệt đối nó không đồng nghĩa với chủ nghĩa
dân tộc. Khi nói đến chủ nghĩa dân tộc, người ta không nhắm sự chỉ trích vào
người dân bình thường, mà là vào những kẻ dùng những lời kích động đao to búa lớn
mang tính dân tộc chủ nghĩa để điều khiển tâm lý quần chúng.
Trong thời đại của tri thức, yêu nước không phải là cứ “hồn
nhiên như trẻ thơ” hay “yêu nước một cách trong sáng” như nhiều người nghĩ. Người
dân, với tâm thế là người làm chủ quốc gia, không thể vô tư, trong sáng, không
thể là “tờ giấy trắng” cho các thế lực chính trị cơ hội muốn vẽ gì thì vẽ. Những
công dân tự do yêu nước bằng tình yêu thực sự và với lý trí sáng suốt chứ không bằng những lời kêu
gọi đầy tính kích động mang màu sắc “xẻ dọc Trường Sơn cứu nước”. Chính vì sự
“vô tư” của người dân Việt Nam mà cả thế kỷ hai mươi chúng ta đã chứng kiến những
cuộc tắm máu bằng “Xô Viết Nghệ Tĩnh” hay “đánh Mỹ cho tới người Việt cuối
cùng”. Xin hãy yêu nước một cách cẩn trọng!
Chủ nghĩa dân tộc
Giả sử, chính quyền cộng sản hiện nay không phải là đàn em của
Trung cộng, Việt Nam bị Trung cộng tấn công lãnh hải, tôi chắc chắn giới lãnh đạo
độc tài Việt Nam sẽ dùng toàn lực truyền thông để kêu gọi tình thần dân tộc chủ
nghĩa chống Tàu để tranh thủ tính chính đáng và sự ủng hộ cho mình. Lúc đó, có
thể những người yêu nước chúng ta lại một phen bị lợi dụng để quên đi cái thành
tích độc tài khét tiếng của họ và mắt nhắm mắt mở trước thực tế là chính quyền
vừa chà đạp người dân, vừa kêu gọi chúng ta phải yêu nước. Quả thật, chúng ta
đã từng thấy chính quyền Trung Quốc hô hào chủ nghĩa dân tộc chống Nhật để quy
tụ giới “thanh niên yêu nước” và giữ tính chính đáng cho sự tiếp tục cầm quyền
của họ. Trong một vài trường hợp cần thiết, nhiều chế độ độc tài dùng chiến
tranh để khỏa lấp những mâu thuẫn xã hội và sự chà đạp tự do trong nước. Đưa ra
ví dụ này chỉ để phân biệt sự khác nhau giữa lòng yêu nước thực sự và sự rêu
rao chủ nghĩa dân tộc.
Chính chủ nghĩa dân tộc đã đẩy hàng triệu thanh niên miền Bắc
tiến chiếm Việt Nam cộng hòa chứ không phải thứ gì khác. Rốt cục thì những kẻ mạnh
miệng ngồi trên đầu dân chúng miền Bắc là Hồ Chí Minh, Trường Chinh, Tố Hữu… đã
bình yên vô sự, hưởng vinh hoa và quyền lực, chứ không phải là những người lính
bộ đội vị thành niên đóng vai trò chốt thí. Tại sao người lính miền Nam lại mơ
về “một ngày quê hương hòa bình” trong khi bộ đội miền Bắc lại đổ vào đánh chiếm
miền Nam trong cơn lên đồng tập thể? Đó không phải là vì họ bị kích động bởi chủ
nghĩa dân tộc chống Mỹ hay sao? Nhưng chính những người bị kích động bởi chủ
nghĩa dân tộc lại không bao giờ thừa nhận chuyện đó, mà chỉ cho rằng mình chiến
đấu vì lý tưởng, vì lòng yêu nước trong sáng. Một nghịch lý không phải ai cũng
đủ can đảm để nhìn nhận.
Trong tiểu luận “Bàn về Ngôn từ” của Vaclav Havel được đọc
thay trong Buổi lễ trao giải “Giải thưởng Hòa bình” do Hiệp hội những người
phát hành sách ở Đức (Đức là cựu thù của Tiệp Khắc) trao tặng, ông viết:
“…về phía người Tiệp
Khắc, những hằn thù dân tộc, thiên kiến và giận hơn xưa cũ được nuôi dưỡng bằng
nhiều cách khác nhau suốt hàng thế kỷ đã tan biến dần trong vài chục năm
qua…khi chúng tôi bị tròng vào cái ách của chế độ toàn trị. Chế độ này đã gieo
vào lòng chúng tôi sự ngờ vực sâu sắc đối với mọi sự khái quát hóa, mọi lời nói
có tính ý thức hệ khuôn sáo, mọi giáo điều, mọi khẩu hiệu, mọi khuôn mẫu tư tưởng
và mọi sự kích động nhắm vào những bậc thang tình cảm khác nhau… nhờ đó đa số
chúng tôi có sức đề kháng mạnh mẽ trước mọi cám dỗ ngay cả khi nó có sức mê hoặc
mà những lời kêu gọi mang tính dân tộc chủ nghĩa vẫn thường có…”.
Người Việt chúng ta có đủ ý chí để tránh sự cám dỗ mà Havel
đã đề cập không? Dù đã chịu những đau thương do chủ nghĩa dân tộc gây ra, đối với
đại đa số người Việt chúng ta, nội dung của khái niệm này còn rất xa lạ. Chỉ
khi thoát khỏi sự ám ảnh của chủ nghĩa dân tộc, chúng ta mới có thể sáng suốt để
giành tự do dân chủ từ các chế độ độc tài, bất kể nó là cộng sản hay hậu cộng sản.
Và tôi hy vọng là cuộc đấu tranh cho tự do dân chủ hiện nay và sắp tới sẽ không
là một sự pha trộn quái thai giữa tự do và chủ nghĩa dân tộc. Vì chủ nghĩa dân
tộc đồng nghĩa với nô lệ.
Biểu tình
Nói như vậy không có nghĩa là tôi không ủng hộ các cuộc biểu
tình sắp tới. Cá nhân tôi rất, rất ủng hộ các cuộc biểu tình ôn hòa chống hành
động xâm lăng hung hăng của Trung Quốc, không phải vì tin tưởng nó có thể gây
áp lực được với chính quyền độc tài Việt Nam, cũng không vì sự căm thù ngoại
bang “không lấy nổi một cọng lông” của chính quyền Trung Quốc; mà vì: biểu tình
giúp thể hiện tâm thế làm chủ đất nước của người dân, biểu tình ôn hòa cũng là
một Nhân quyền cơ bản phải được tôn trọng, biểu tình tập cho chúng ta cách sinh
hoạt công cộng, biểu tình để biểu tỏ thái độ phản kháng của người dân trước một
chính quyền nhu nhược, và biểu tình để cho dư luận quốc tế thấy rằng người dân
Việt Nam phản đối hành động bất chấp Công pháp quốc tế của Trung cộng.
Thiển nghĩ các nhóm xã hội dân sự trong nước đứng ra kêu gọi
biểu tình vẫn hợp lý hơn bất cứ đảng phái hoặc phong trào chính trị nào ở bên
ngoài. Việc một nhóm người ở bên ngoài kêu gọi biểu tình sẽ đưa những người biểu
tình vào thế nguy hiểm trước ngụy biện xảo trá của nhà cầm quyền. Thứ hai, các cuộc
biểu tình sắp tới diễn ra trong nước, hãy để chính những người có khả năng bị
đàn áp nhận lấy trách nhiệm kêu gọi này, vì điều này thuộc thẩm quyền đạo đức của
họ.
Những người ở bên ngoài Việt Nam có thể kêu gọi biểu tình và
tham gia biểu tình ngay tại nước sở tại. Nhưng biểu tình ở Việt Nam thì hãy để
người trong nước thể hiện phong thái độc
lập của mình. Không phải vì ai yêu nước hơn ai, ai nỗ lực hơn ai mà vì lợi ích
chung. Tính chính danh là thứ chúng ta không thể coi thường; không có nó, không
một cuộc vận động nào thành công cả. Chúng ta hãy giúp cho TRỌNG TÂM CỦA CUỘC ĐẤU
TRANH này diễn ra ở Việt Nam vì Việt Nam mới là “đấu trường” chứ không Hoa Kỳ
hay Pháp, Đức...Những lời này của tôi chỉ
nhắm tới những NHÓM CHÍNH TRỊ NÚP BÓNG XÃ HỘI DÂN SỰ gồm đa số những người đã
ra khỏi Việt Nam, CHỨ KHÔNG NHẮM VÀO CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT TỰ DO.
Hiện nay, điều mà Việt Nam cần không phải là một cuộc chiến
tranh với Trung Quốc. Những người tỉnh táo sẽ nhận thấy thực lực của Việt Nam không
thể nhắm tới giải pháp chiến tranh. Chúng ta chứng kiến một chính quyền dân chủ
như Phillipines cũng phải e dè khi đối
phó với Trung Quốc để hiểu được cái thế của một nước yếu. Vấn đề là ở chỗ chính
quyền Việt Nam đã chấp nhận làm tôi đòi bao nhiêu năm nay mà không chịu mở cho
đất nước một sinh lộ mới thoát khỏi vòng kiểm tỏa của Trung Quốc bằng một chính
sách ngoại giao phục vụ quyền lợi đất nước và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ bằng những
liên minh quốc tế có lợi. Tôi không cho là chính quyền cộng sản Việt Nam làm được
điều này bây giờ và trong tương lai. Vì sinh mạng của họ gắn với Trung Quốc, họ
không có chính sách đối ngoại nào khác ngoài thân phận đầy tớ cho Trung Quốc.
Và để kết luận, tôi xin kể một câu chuyện ẩn dụ được bác sĩ
Nguyễn Đan Quế nêu ra để minh định lập trường của mình: Có một trưởng giả nọ xa
nhà lâu ngày, người quản gia ở nhà bán đất cho hàng xóm. Khi về, người trưởng
giả thấy cửa nhà tan hoang. Vậy ông nên xử lý tên quản gia gian xảo trước sau
đó mới giải quyết chuyện đất đai với hàng xóm hay là làm ngược lại? Câu trả lời
của cá nhân tôi qua câu chuyện này là phải giải quyết tên quản gia trước.
Huỳnh Thục Vy
Buôn Hồ ngày 9 tháng 5 năm
2014
