Như một điều hiển nhiên, con người luôn hướng tới những điều có thể
thực sự mang lại lợi ích cho họ, và sẽ chối bỏ những thứ đối ngược với
các mục tiêu ấy. Nếu họ bị buộc phải đối diện, sống chung thì những điều
ấy không khác gì các bóng ma lạnh lẽo chỉ thỉnh thoảng làm người ta
rùng mình, mà trong thực tế thì những bóng ma ấy không có một chút ảnh
hưởng gì đến cuộc sống đang ngày càng nhiều biến đổi. Những cuộc bầu cử
đại biểu Quốc hội ở Việt Nam được tổ chức mỗi năm năm cũng rơi vào
trường hợp tượng tự.
Hiến pháp đã trao cho Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam quyền lực tối
thượng để rồi sau đó lại đặt Quốc hội vào một cơ chế có khả năng vô hiệu
hóa các chức năng và quyền hạn của định chế chính trị quan trọng này.
Thật khôi hài khi tưởng tượng một anh khổng lồ được sinh ra vốn to lớn,
khỏe mạnh và quyền uy hơn người, được trao cho một thanh kiếm báu, áng
ngữ tòa lâu đài chế độ, để rồi sau đó lại bị đặt vào chiếc ghế với xích
sắt khóa cả tay chân. Mỗi khi đọc lại giáo trình luật Hiến pháp với dòng
chữ “Quốc hội là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất” thì tôi không
khỏi tự đặt dấu hỏi về sự chính danh của Quốc hội hiện nay.
Ở các nước dân chủ tự do, nếu cử tri không quan tâm thì họ có quyền
không đi bầu. Nhưng ngược lại, một khi họ đã quan tâm thì sẽ tìm hiểu
rất kỹ và tỏ ra rất có trách nhiệm với lá phiếu mình cầm trong tay. Vì
họ hiểu rõ rằng quyết định của mình sẽ góp phần thay đổi diện mạo của
quốc gia và cũng ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến cuộc sống thường
nhật của họ.
Việt Nam là một trong những xứ sở của điều nghịch lý. Đây là cái xã
hội mà những kẻ kém tài lại thăng tiến nhanh nhất và đạt được địa vị cao
nhất. Tương tự như thế, ở đây bất cứ cái gì “có tiếng” thì không “có
miếng”.
Quốc hội là minh chứng sống động nhất. Được trao cho quyền lực tối
cao theo Hiến định, Quốc hội được thành lập từ những cuộc bầu cử đại
biểu rầm rộ với số lượng cử tri đi bầu gây choáng ngợp: luôn là trên
90%. So với số lượng cử tri đi bầu trong các cuộc bầu cử giữa kỳ ở Hoa
Kỳ (bầu toàn bộ Hạ viện và một phần ba Thượng viện), con số 90% là quá
sức tưởng tượng. Thế nhưng, Quốc hội 90% số phiếu bầy ấy là chỗ hội họp
của những ông nghị chỉ biết gật gù, ngủ gật, và…vâng dạ. Thỉnh thoảng,
như các vụ Viniashin hay dự án bauxite, vẫn có một cá nhân dũng cảm đứng
lên cất tiếng nói bênh vực lẽ phải thì cuối cùng sự việc cũng “chìm
xuồng”.
Trong bất cứ quốc gia nào, việc chỉ có một phần dân số quan tâm đến
chính trị, đến hiện tình quốc gia luôn là một thực tế không cần bàn cãi.
Vấn đề ở đây không phải là những con số – sự hào nhoáng ngoại biểu của
những cuộc bầu cử, mà là chất lượng của nó. Chất lượng ở đây chính là
mức độ quan tâm đến các chính sách phát triển quốc gia, mức độ hiểu biết
về các quyền chính trị của cử tri và cuối cùng là sự hiệu quả của các
hoạt động dân cử.
Ở Việt Nam, đi bầu cử là một chuyện không thể không làm – dù có muốn
hay không. Đơn giản vì chuyện bầu bán ở đây không có gì quan trọng bởi
nó hoàn toàn không thay đổi hay ảnh hưởng gì đến bất cứ vấn đề lớn nhỏ
nào liên quan đến quốc gia ở tầm vĩ mô, nó cũng chẳng liên quan gì đến
đời sống của từng cộng đồng dân cư cụ thể nào.
Thế nhưng khi một cử tri không đi bầu thì một việc chẳng ý nghĩa gì như
thế lại có thể trở thành cả một vấn đề. Không đi bỏ phiếu bầu cử đôi lúc
lại phải đối mặt với sự khó khăn của chính quyền địa phương: Ai sẽ
chứng giấy tờ khai sinh, hộ khẩu, giấy tờ nhà đất, giấy tờ để đi học, đi
làm? Mọi công việc thiết thực và quan trọng trong cuộc sống của người
dân vì thế sẽ bị gây trở ngại. Vì một chuyện bầu cử không mang lại lợi
ích gì mà để bị ảnh hưởng xấu đến đời sống cá nhân và gia đình thì chẳng
cử tri nào muốn. Vì thế, dù biết chính mình như một con bù nhìn đi bầu
cho những con bù nhìn khác trở thành đại biểu cho một cái Quốc hội cực
kỳ bù nhìn thì các cử tri vẫn đi bỏ phiếu đầy đủ. Song, mọi cuộc bầu cử
đại biểu Quốc hội ở Việt Nam đều kết thúc “thành công tốt đẹp” và báo
chí trong nước vẫn tiếp tục tuyên truyền rằng thế giới đánh giá cao các
cuộc bầu cử ở Việt Nam.
Sự an phận do sợ hãi và thiếu hiểu biết khiến người ta im lặng chấp
nhận nghịch lý trong bất cứ lĩnh vực nào cũng là biểu hiện bệnh hoạn,
huống chi là trong những vấn đề quốc gia. Những con đường dẫn đến thành
công và tiến bộ thường lắm gập ghềnh, gai góc. Người ta đã thay đổi cuộc
đời họ hoặc thay đổi thế giới bằng chính sự lựa chọn mạo hiểm, chấp
nhận rủi ro một cách tương đối.
Là những thanh niên mang trong mình lý tưởng vượt qua trở ngại để
chinh phục, để đạt đến sự canh tân trong cuộc sống cá nhân và cho đất
nước, chúng ta phải làm gì đó để tỏ thái độ rõ ràng đối với những sự
việc bất công, phí lý.
Im lặng trước nghịch lý chính là đồng ý với sự nghịch lý đang diễn ra
và điều ấy là thiếu trách nhiệm với bản thân mình, cũng như thiếu tinh
thần xã hội với đất nước. Chúng ta phải lựa chọn cho chính mình một xã
hội tiến bộ, trong đó quyền bầu cử, ứng cử phải được diễn ra trong công
bằng, dân chủ và tự do đúng nghĩa.
Tam Kỳ ngày 13 tháng 4 năm 2011
